Posljednjih nekoliko godina u zemljama regije Balkana sve je izraženiji pad broja učenika, prvenstveno zbog odlaska velikog broja ljudi, uključujući i cijele porodice, u druge razvijene zemlje, kao i zbog pada nataliteta.
Trend pada broja učenika, ali i zatvaranja škola u određenim sredinama posebno je izražen u Srbiji, ali i druge zemlje u regiji suočavaju se sa sličnim problemima i izazovima.
U Srbiji se smanjuje broj učenika i škola
Broj učenika u osnovnom obrazovanju u Srbiji smanjio se skoro za 58.000 u posljednjoj deceniji, a broj srednjoškolaca za oko 41.000, pokazuju najnoviji podaci Republičkog zavoda za statistiku.
U Srbiji su na početku školske 2021/22. godine bila 507.374 osnovca, dok je školske 2012/13. godine taj broj iznosio 565.199. U posljednjoj deceniji se smanjio i broj škola, sa 3.455 na 3.219, odnosno zemlja sada ima 236 škola manje.
Prošle školske godine upisana su 64.233 đaka prvaka, a deset godina ranije 70.192. U Srbiji je smanjen i broj učenika koji su završili osmi razred, i to sa 74.704 na 64.253. Prema zvaničnim podacima, u srednjem obrazovanju je prisutan identičan trend.
Broj učenika u državnim srednjim školama je sa 278.288, koliko ih je bilo u školskoj 2012/13, smanjen na 237.313, koliko ih je bilo prošle godine, a broj škola je sa 458 smanjen na 454.
U školskoj 2012/13. gimnazije je pohađalo 68.189 redovnih učenika, a prošle školske godine 67.240, u četverogodišnjim srednjim stručnim školama je broj učenika sa 177.977 opao na 145.590, a u trogodišnjim sa 34.256 na 30.926.
Prije deset godina 16.500 đaka je završilo gimnaziju u statusu redovnih, a prošle godine 16.182. Broj đaka koji su izašli iz četverogodišnjih stručnih profila je sa 40.039 smanjen na 35.608, a trogodišnje je 2012/13. završilo njih 11.686, a prošle školske godine 10.161.
Stručnjaci napominju da je ovaj dramatičan pad broja učenika samo pokazatelj koliko mladih porodica je, zbog korupcije, loših uslova za život i opšteg beznađa, napustilo Srbiju u proteklom periodu.
U BiH upisano 3.257 učenika manje
Bosna i Hercegovina se također proteklih nekoliko godina suočava sa izraženih smanjenjem broja upisanih učenika širom zemlje.
Na području Bosne i Hercegovine na početku školske 2021/2022. godine djelovale su 1.702 redovne osnovne škole (matične i samostalne s područnim školama) i 46 škola za djecu s poteškoćama u razvoju, navedeno je na stranici Agencije za statistiku BiH.
“U školskoj 2021/2022. godini u BiH upisana su 264.802 učenika, što je u odnosu na prethodnu školsku godinu manje za 3.257 učenika, ili 1,2 posto”, navedeno je iz Agencije za statistiku BiH.
Saopšteno je da je u školskoj 2021/2022. godini u prve razrede upisano 28.013 učenika, što je u odnosu na prethodnu školsku godinu manje za 1,9 posto.
U Hrvatskoj broj prvačića u padu
U Hrvatskoj novu školsku godinu, koja je počela 5. septembra, pohađa nešto više od 460 hiljada učenika osnovnih i srednjih škola. Po podacima Ministarstva znanosti i obrazovanja, u školskoj godini 2022/2023. osnovnu školu pohađa oko 310.000 učenika, dok ih je u srednjim školama ukupno 154.400.
U školske klupe prvi put je sjelo nešto manje od 36.000 prvačića, što je oko hiljadu manje nego prošle i oko dvije hiljade manje nego 2018. godine. Prije pet godina u osnovnim i srednjim školama bilo je ukupno pola miliona učenika, od čega 40.000 prvačića.
U srednje škole ove se godine upisalo 39.070 učenika, što je više u odnosu na prošlu, kada ih se upisalo 38.251, i pretprošlu školsku godinu, kada ih se upisalo 38.746.
U nastavu u hrvatskim školama, po podacima Ministarstva, uključena su i 1.474 učenika iz Ukrajine, od čega ih je u osnovnim školama 1.331, a u srednjim 143, piše TRT Balkan.
Broj đaka u Crnoj Gori za dvije decenije smanjen za oko 13.000
Osnovne i srednje škole u Crnoj Gori, prema podacima Ministarstva prosvjete, ove godine pohađa oko 94 hiljade đaka, a prije dvadesetak godina taj broj je bio veći od 107.000. U srednjim školama se prošle godine školovalo 25.245 đaka, a tokom školske 2020/21. bilo ih je 31.934.
Iako je broj osnovaca gotovo isti u prethodnih desetak godina, njihov broj je bio dosta viši početkom 2000-tih. Naime, podaci Uprave za statistiku – Monstat pokazuju da je školske 2000/21. godine bilo 75.469 osnovaca i 31.934 srednjoškolca.
Za razliku od prošlogodišnjih podataka, prema kojima je oko 25 hiljada srednjoškolaca, školske 2013/14. bilo ih je 31.258. Broj djece koja su upisala prvi razred neke srednje škole bio je lani za skoro 2.800 manji nego prije dvadeset godina. Također, prošle godine je ukupan broj srednjoškolaca bio manji u poređenju sa 2017.
Iz resora prosvjete naveli su da se škole ne zatvaraju dok god postoji i jedan učenik.
Manje učenika i u Sjevernoj Makedoniji
Prema podacima Državnog zavoda za statistiku, na početku školske 2021/2022. godine učenika u redovnim osnovnim školama je bilo 186.649, što predstavlja smanjenje od 0,5 posto u odnosu na prethodnu školsku godinu.
Na početku školske 2021/2022. godine broj učenika u redovnim srednjim školama je 71.018, što je pad od 1,1 posto u odnosu na godinu ranije.
Emigracija prazni škole u Albaniji
Prema podacima koje je objavio Zavod za statistiku (INSTAT), u školskoj 2021/2022. u Albaniji je upisano 12.000 učenika osnovnih i srednjih škola manje u odnosu na prethodnu školsku godinu.
Stručnjaci upozoravaju da masovno iseljavanje iz zemlje svake godine ostavlja negativan efekat u odnosu na broj učenika koji sjede u školskim klupama.
U osnovnoškolskom obrazovanju je oko 8 posto manje učenika, a u srednjem obrazovanju broj učenika smanjen je za 4,2 posto u odnosu na prošlu školsku godinu, navodi INSTAT. Što se tiče prve tri godine fakulteta, 1.500 je manje mladih koji žele studirati u odnosu na prethodnu godinu.
Službeni podaci pokazuju da je u posljednjih pet godina 74.723 manje upisanih učenika i studenata u zemlji.
Izvještaji eksperata u oblasti obrazovanja pokazuju da je potreban niz promjena da bi se ovi negativni trendovi zaustavili i preokrenuli, a koji se prvenstveno tiču populacione politike, ekonomske situacije u državi, opremljenosti škola i zakonske regulative.
Stručnjaci ističu da se kvalitet i stepen obrazovanja smatraju osnovnim faktorima razvoja svakog naprednog društva, a ulaganje u ljudski kapital je nužno za svaku državu koja teži ekonomskom i društvenom napretku, eliminiranju siromaštva i smanjenju nezaposlenosti.